Kirgizië ..en iets over bergen, tradities en hoe verder.

Lieve allemaal,

Inmiddels is het 26 september. En ik zou jullie graag laten zien waar we op dit moment zijn: ergens in een heel klein en basic yurt camp, midden in de Kirgizische bergen, op 3000 meter hoogte. Vlakbij ligt het Ala-kul meer, op 3532 meter, en dit hopen we morgen te gaan zien. Heen en terug naar het meer zal het zo'n zes uur op en neer klimmen (zonder fiets!) worden voordat we weer terug in ons yurtkamp zijn. Het is hier echt prachtig (en stervenskoud 's nachts!). De bergtoppen om ons heen zijn bepoederd met sneeuw en inmiddels wordt het herfst in Kyrgyzstan. Bomen en struiken om ons heen kleuren in een snel tempo van groen naar geel en van bruin naar rood. Het is een prachtig gezicht in de zon en onder de blauwe lucht. Het mooie weer is nu een kadootje en ook dat we de klim morgen (waarvoor we speciaal nog een rugzak hebben aangeschaft op de bazaar in Karakol) naar het meer nog kunnen maken. Want na deze week breekt ook dit allerlaatste yurtcamp op voor de winter. Het wordt nu snel kouder en er dient zich steeds meer regen en ook sneeuw (in de bergen) aan.

Iemand vroeg mij een tijdje geleden welk land tijdens onze reis het meest indruk heeft gemaakt en ik merk dat mijn gedachten dan bijna als vanzelfsprekend uitgaan naar de natuur. En dat betekent in mijn geval eigenlijk altijd de bergen. Ik heb ze in Tadjikistan en nu ook in Kirgizië eindeloos gefotografeerd en nog steeds krijg ik er geen genoeg van. Ik ben altijd van ze onder indruk en ze vervelen me nooit. En elk jaargetijde en zelfs elk moment van de dag zien ze er weer anders uit. Op ons allebei hebben de Pamir Highway en de bergen in Tadjikistan tot nu toe misschien wel de grootste indruk gemaakt. Na de eerste drie uitputtende dagen op de Pamir zat er al de hele dag een huilbui aan te komen van vermoeidheid en ook omdat ik me na drie dagen onder het zand en stof nog nooit zo vies had gevoeld (en er in de verste verte ook geen douche of iets wat daar op leek aanwezig was). Toen mijn interne dam eindelijk brak en ik door mijn tranen heen naar de bergen keek kwam er naast alle ellende ook het heldere besef: 'once in a lifetime'. Want zeer waarschijnlijk zou ik hier in mijn leven nooit meer terug komen. En nog waarschijnlijker was dat dit nooit meer op de fiets zou zijn. Dus dit was het moment.. Ik keek opnieuw naar de bergen, maar nu ook met het gevoel dat ik in mijn hoofd een keuze kon maken in hoe ik dit wilde beleven. En ik realiseerde mij vooral dat ik het hartstikke gaaf, indrukwekkend, bijzonder en geweldig vond dat we hier mochten zijn en we dit zo samen konden doen. 

En het werd er niet gemakkelijker door, maar vooral met dit besef en gevoel zijn we beiden de Ak-Baital pas van 4465 meter overgegaan. Na twee dagen van flinke tegenwind en steeds kouder wordende temperaturen hebben we onze beide fietsen letterlijk de pas over geduwd en zijn we vervolgens doorgefietst naar Kirgizië. Ik snap het trouwens ook helemaal hoor, wanneer mensen zeggen 'dit nooit van mijn leven', maar voor ons was het 'the time of our lives'.. 

De grensovergang vanuit Karakul naar
Sary-Tash in Kirgizië was overigens nog een bijzondere ervaring en zorgde bij menige fietser in onze bikepacking zijderoute app voor nogal wat stress. Want wegens conflicten tussen Tadjikistan en Kirgizië is deze grensovergang alleen maar toegankelijk voor touristen. Hij ligt midden op de Pamir route, op zo'n 4000 meter hoogte. De weg is super slecht en behalve een militaire doane kantoortje is er in de verste verte helemaal niets, dus veel grensverkeer is er niet. Per dag passeren er in het hoogseizoen tussen de drie en tien touristen. Iedere tourist die doorheen wil moet eerst een whatsapp of mail sturen naar het douane kantoor die je vervolgens op een lijst zet. Want kom je onaangekondigd opdagen en je naam staat niet op de lijst dan mag je niet door. Het lijkt allemaal een beetje op het wachtwoord 'sesam open u'. So far so good ..echter menige app of mail raakt bij de Kirgizische douane nogal eens verloren, of er is geen internetverbinding en dus staat menig tourist / fietser soms letterlijk dagenlang voor het hek bij de grens, te  wachten totdat de kwestie is opgelost.

Aangekomen bij de Tadjikse grens worden onze namen en paspoortgegevens met pen in een groot schrift genoteerd. Daarna is het eerst nog 800 meter omlaag door een zeventien kilometer niemandsland, waarnaar we aankomen bij de Kirgizische grenspost. We hebben geluk. Het hek zwaait open want we staan op de lijst. En hoewel het er allemaal heel streng en informeel aan toe gaat en er eerst nog in allerlei bagage moet worden gekeken,  fietsen we Kirgizië binnen.

Ja.. en daarna kwam (natuurlijk) de after Pamir dip. Want na twee intensief fietsen waren we er wel even klaar mee en hadden we totaal geen motivatie meer om opnieuw een paar nieuwe bulten over te moeten fietsen. De behoefte lag vooral bij even helemaal niks. Dus na twee dagen pauze in de (verder nogal saaie) stad Osh, hesen we ons toch maar weer op de fiets en fietsen we over de minst ingewikkelde wegen in een dikke week tijd rechtstreeks door naar het grote Yzzyk-Kul bergmeer. Want daarvan hadden we begrepen dat dit de 'Costa Brava' van Kirgizstan is, waar je lekker kunt relaxen aan het strand en kunt slapen in yurts aan het meer en waar je je kunt onderdompelen in warmwaterbronnen. Dat klonk ons uiteraard allemaal als muziek in de oren! 

Inmiddels zijn we ruim twee weken in Kirgizië en alles wat je in dit land verwacht te zien is (denk ik) waar. Het is allereerst ongelofelijk hoeveel vee er hier rond loopt. Overal zie je kuddes paarden, koeien en schapen. En zelfs her en der zijn we een enkele yak of kameel tegen gekomen. De provinciale wegen worden regelmatig versperd door grote kuddes op weg met hun herders. Overigens tegen de zin van de nogal ongeduldige Kirgische automobilisten die hier, luid toeterend en nauwelijks snelheid minderend, dwars doorheen stuiven.

En zoals iedere kind in Nederland bijna tegelijk leert lopen en fietsen, zo worden de meeste Kirgizische kinderen al vanaf jongs af aan op een ezel of paard gezet. We zien dagelijks kleine jongens, stoer kijkend als echte cowboys, op grote paarden achter kuddes koeien aan jagen. Zachtzinnig gaan de Kyrgizen overigens niet om met hun vee, zo zien we onder andere op een grote veemarkt in Karakol, waar wekelijks honderden koeien, paarden en schapen worden verhandeld. Dieren die niet snel genoeg doen wat hun baasje van hun verlangt krijgen er soms flink van langs, of worden (in het geval het een schaap betreft) simpelweg aan hun poten over de grond meegesleept.

Ik had al die tijd nog geen enkel meisje of vrouw op een paard gezien, dus ik was hier wel nieuwsgierig naar en vroeg dit na aan de eigenaresse van ons hostel. Maar volgens haar mogen vrouwen ook gewoon op een paard rijden en kunnen zij dit meestal ook. Echter ik heb toch de indruk dat dit (in deze nogal traditionele machocultuur) vooral is voorbehouden aan mannen. En om dan toch maar even bij dit thema te blijven: de positie van vrouwen in dit land is niet echt benijdenswaardig en hierover heb ik intussen al de nodige verhalen gehoord en gelezen.

In Kirgizstan worden jonge bruiden namelijk nog steeds ontvoerd (= letterlijk van de straat geplukt en in een auto getrokken). Deze nomadische traditie (zo lees ik het letterlijk op internet) neemt vooral vanwege de economische crisis de laatste jaren toe. De kosten van een bruiloft en de hoge bruidsschat, veelal paarden, zijn te hoog geworden. Het op deze manier 'schaken' van bruiden is officieel al ruim tien jaar verboden. In praktijk wordt hier echter niemand voor vervolgd. Zeker de helft van Kirgizische huwelijken komt tot stand door middel van ontvoering (en in sommige gevallen verkrachting) en dat gaat uiteraard meestal niet geheel volgens de wil van de bruid. Vrouwen trekken na hun huwelijk doorgaans in bij hun schoonfamilie in en worden daar behandeld als de 'huisslaaf'. De hele familie verwacht van haar dat zij voortaan alles in de huishouding doet. Het blijkt voor vrouwen alleen erg moeilijk in deze 'traditie' verandering in aan te brengen omdat er een heel systeem omheen zit wat dit alles in stand houdt. 

Wat tradities betreft zijn er gelukkig ook mooie en positieve dingen op te noemen. Dat de Kyrgizen van oudsher een nomadenvolk (ooit bestaande uit 40 verschillende stammen) zijn is bijvoorbeeld ook nog steeds zichtbaar aan de hoeveelheid yurts die je hier her en der in het landschap ziet. Vaak zijn ze in gebruik als touristische accomodatie, maar nog steeds zijn er ook Kirgizen die met hun yurt en vee in de zomer de bergen in trekken om hun dieren daar te laten grazen. Een taak die nu overigens vaak wordt uitbesteed, want veel Kyrgizen blijven meestal zelf in hun huis ergens in het dal en betalen een herder om hun veestapel mee de bergen in te nemen.

Zelf heb ik zo'n vijftien jaar geleden in Amsterdam zo'n groot vilten kleed (een Shirdak) gekocht uit Kirgizië. Dit zijn de kleden die men hier maakt voor in de yurts en ik vond ze destijds al prachtig met al hun kleuren en vormen die allemaal een eigen betekenis hebben. Toevallig vonden we een andres van een echtpaar dat zelf nog deze yurts en alle toebehoren maken. Ze lieten ons zien hoe zij alles maakten en hun eenvoudige woonkamer was één grote werkruimte waar voor maanden aan handwerk stond uitgestald en opgestapeld. Roland en ik waren enorm onder de indruk van al het prachtige vakwerk en daarna ging ik de yurts hier op een andere manier bekijken en kwam mijn oude Kirgizische tapijt van thuis ook weer helemaal tot leven. De vormen en symbolen zie je hier overal terug, bijvoorbeeld op de muren van huizen en op de wollen hoeden (Kalpak) die de Kirgizische mannen hier dragen.

Vanuit toeristisch perspectief heeft Kirgizië de boel trouwens wel wat beter voor elkaar dan in Tadjikistan. Kirgizen zijn trots op hun tradities en cultuur en als toerist kun je bij een zogeheten Community Based Touristenbureaus (CBT's) die samenwerken met lokale bevolking verblijf in yurten boeken of trekkings met paarden, een familiediner, workshop vilten, yurt bouwen of een adelaarshow bezoeken (waarin je onder andere kunt zien hoe een getrainde adelaar een voor die gelegenheid losgelaten konijn vangt). Wat me aanspreekt is de manier waarop de accomodaties voor touristen is georganiseerd. Er zijn nauwelijks hotels op het platteland of in de bergen. In plaats daarvan zijn er guesthouses of homestays. Wat inhoudt dat Kirgische families hun eigen huis (al dan niet tijdelijk) inrichten als verblijf voor touristen. En dus slaap je vaak in kamers met aan de kant geschoven meubilair, of zit je in de familiekeuken of woonkamer aan tafel waar er voor je wordt gekookt en ontbijt wordt geserveerd. En dat is heel fijn want restaurants zijn buiten de steden hier zeer dun gezaaid.

Een cocktail aan het Yzzyk-Kul meer zat er voor ons overigens niet meer in. De bars die wij in ons hoofd hadden bedacht waren er simpelweg niet, het was bovendien 'end of season' en daarbij werd het helaas ook te koud om nog aan het strand te liggen. Helaas, maar in plaats daarvan was het dan wel heerlijk vertoeven in de plaatselijke hotsprings.

Goed, ik kan nog wel even doorgaan met vertellen over Kirgizië, maar dan wordt mijn verhaal weer veel te lang. Feit is dat we het land alweer bijna uit zijn. Intussen is het 30 september en zijn we aangekomen in Jyrgalan, een op zichzelf nogal treurig ogend voormalig mijnwerkersdorp, dat wel midden in een mooie vallei ligt. Echter het regent de hele dag en na een uurtje geploeter door de modder houden we onze wandeling voor gezien. Op ongeveer vijftig kilometer van hier verwijderd ligt de Kazachstaanse grens waar we morgen overheen zullen gaan fietsen. En daarna is het nog maar zo'n 300 kilometer fietsen naar onze eindbestemming Almaty. Dus het eind van onze reis komt hiermee langzaam in zicht.

Intussen hebben we ook besloten dat we niet tot eind oktober nog in Kazachstan blijven hangen. Met steeds meer regen en temperaturen van inmiddels 10 graden overdag (en 's nachts rond het vriespunt) wordt het hier nu snel te koud, laat staan hoger in de bergen. En omdat we niet voor zo'n korte periode nóg verder weg willen vliegen is ons plan nu om de laatste twee weken van onze reis af te sluiten in zuid Italië. Met hopenlijk nog redelijke temperaturen op het eind van oktober. Het vooruitzicht op enige "westerse luxe" in de vorm van een lekkere cappuccino in een gezellig restaurantje spreekt ons eigenlijk ook wel aan. Ik hoop verder wel dat ze in Italië ook super snickers hebben, anders wordt het wel een enorme cold turkey voor Roland.. ;)

Tot in Italië! Dat zal de volgende keer ook mijn laatste reisverslag worden.

Liefs, Roland en Suus