Over de Pamir Highway

Lieve allemaal,

Het is 2 september 17.27 uur en we liggen op 4000 meter hoogte tussen de Tadjikse bergen in ons tentje. Buiten waait het en is het koud. Gegeten hebben we al en voor slapen is het nog te vroeg. Dus.. een goeie gelegenheid voor weer een reisverslag. Want inmiddels fietsen we alweer acht dagen over de M41, oftewel de Pamir Highway. Die weg die ons voert ons door de indrukwekkende landschappen, valleien en bergen (waarvan een aantal toppen boven de 7000 meter uit steken), naar de hoogste pas (de Ak-Baital) ter hoogte van 4655 meter.

Toch eerst even wat info over de Pamir en wat dit gebied zo uniek maakt: De onherbergzame bergketens van de Pamirs zijn namelijk maar dunbevolkt. Het Pamir-gebergte beslaat bijna de helft van het hele landdoppervlak van Tadzjikistan. Desalniettemin wonen er slechts 230.000 mensen, wat neerkomt op slechts ongeveer 2,5% van de Tadzjiekse bevolking. Het is een unieke regio die zich onderscheidt van de rest van Tadzjikistan als het gaat om talen, culturele gewoonten en religie. Culturele en taalkundige verschillende bestaan zelfs op lokaal niveau. Kledingstijlen veranderen zichtbaar terwijl je je door de regio beweegt. Veel lokale culturele tradities hebben de tand des tijds goed doorstaan vanwege het isolement van de Pamiri-volkeren in het hooggebergte. De overheersende religie in de Pamirs is het ismaïlisme. Dit is een tak van de sjiitische islam in tegenstelling tot het soennisme dat in de rest van Tadzjikistan overheerst.

Roland en ik hebben voor aanvang nogal onze bedenkingen gehad over het fietsen door de Pamir. De redenen hiervoor schreef ik jullie de vorige keer al. We zagen er nogal tegenop. Zelf was ik vooral bang voor hoogteziekte (ooit enorm ziek geworden tijdens een trekking in Nepal naar 4500 meter). Maar we vroegen we ons ook af of het voor ons wel haalbaar zou zijn. Maarja puntje bij paaltje: als je wil fietsen in Tadjikistan dan is er weinig andere keuze onderweg naar Kirgizië. Dus besloten we het er maar gewoon op te wagen. Met in ons achterhoofd het idee dat er misschien nog mogelijkheden zijn om te liften wanneer het echt niet mocht lukken..

Bij aankomst in Oezbekistan hadden we, hoewel we in Tadjikistan visumvrij zijn voor de duur van 30 dagen, allebei zekerheidshalve online nog een visum aangevraagd voor nog eens 30 dagen. Daarnaast hadden we sowieso nog een 'permit' nodig om door de Pamir te mogen rijden. Het frustrerende is echter dat de afhandeling en toekenning van dit visum (en permit) volstrekt onwillekeurig verloopt. Sommigen krijgen een visum binnen 30 uur, anderen pas na drie weken en tenslotte zijn er ook de nodige afwijzingen. Nu mogen we gelukkig wel gewoon 30 dagen het land in zonder visum, maar zonder permit mogen we de Pamir niet in. Alhoewel.. voor dat laatste is er nog wel een achterdeurtje, want in de hoofdstad Dushanbe (het startpunt voor de Pamir) kun je bij het lokale politiebureau ook nog een permit halen. De Tadjikse bureaucratie is moeilijk te volgen..

Tien dagen na onze aanvraag, (wanneer we nog steeds in Oezbekistan zijn) hebben we beiden nog steeds geen bericht van de Tadjikse autoriteiten. We willen niet langer blijven wachten en besluiten om dan toch maar de Tadjikse grens over te steken. Wat betekent wel dat we (eenmaal overgestoken) maar 30 dagen kunnen blijven. Echter het zij zo.

Nadat we drie dagen later in Dushanbe aankomen krijgen we alsnog een mailbericht van de Tadjikse overheid. Mijn visum en permit zijn toegewezen, echter die van Roland zijn allebei (zonder reden) afgewezen. Helaas en jammer van de $100 dollar die we hier voor hebben moeten neertellen, maar gelukkig kunnen we nu alsnog een permit regelen op het politiebureau van Dushanbe.

In het hostel waar we verblijven is het ondertussen een komen en gaan van fietsers en motorrijders uit alle hoeken van de wereld, die allemaal maar voor één ding in Tadjikistan zijn en dat is (natuurlijk) de Pamir. In feite zijn er een aantal opties en routes die je kunt rijden en waar ik jullie verder niet mee zal vermoeien, maar die routes zijn uiteraard hét onderwerp van gesprek. De één gaat via de Bartang Valley, de ander via Whakan Valley, en sommigen gaan via de M41 richting Kirgizië. Maar er zijn ook mensen die tijd genoeg hebben en het gewoon allemaal doen.

In het hostel ontmoeten we ook Patrick, die we ook al hadden gesproken in Batumi (Georgië). Patrick is een 28 jarige, zeer relaxte en super aardige Amerikaan, die het plan heeft opgevat om de Bartang Valley te gaan rijden. Hiervoor heeft hij een tweedehandse Chinese fiets met wat bij elkaar geraapte onderdelen op de kop getikt. Op zijn wat gammel uitziende bagagedrager heeft hij een plastic kratje gemonteerd met wat touw en ijzerdraad. En daarin zit zijn rugzak met een tent en wat slaapspulletjes.

Nu hebben wij inmiddels begrepen dat de Bartang Valley één van de meest zware routes is die je in de Pamir kunt fietsen en we hebben daarom wat bedenkingen bij het materiaal en de creativiteit van Patrick, maar uiteraard gaan wij zijn pret niet bederven. En zo gebeurt het dat wij een dag later met z'n drietjes onze fietsen (plus kratje) in een taxi laden, waarnaar het nog een lange rit is van zes uur naar het dorpje Qualai-Khumb; wat het daadwerkelijke startpunt voor de routes over de Pamir. En dat startpunt niet bepaald gemakkelijk en dat komt voor een groot deel omdat de Chinezen letterlijk flink aan de weg aan het timmeren zijn langs dit stuk van de zijderoute. De weg, die nu nog voor een groot deel bestaat uit zand, gravel en stenen, zal over een aantal jaren helemaal zijn geasfalteerd. Echter zo ver is het nog lang niet, en dat houdt in dat we drie dagen lang stuiterend op ons zadel doorbrengen en ons ploeterend (en soms lopend) onder het stof en het zand een weg moeten banen langs allerlei wegwerkzaamheden. Grote graafmachines duwen rotsblokken het ravijn in en alle wegverkeer moet op diverse plekken vaak urenlang wachten  omdat men met dynamiet de rotsen opblaast. Dit alles met het uiteindelijke doel de weg een stuk breder te maken.

De naam M41 of 'highway' is eigenlijk een lachertje. Want voor een groot deel lijkt het wegdek nog het meest op een karrespoor, dat in het lager gelegen gedeelte dwars door kleine dorpjes heen voert. We vragen ons af wat hier van over gaat blijven wanneer het ooit een brede asfaltweg is?

Terwijl we langzaam omhoog klimmen, zigzaggend over de weg, laverend tussen kuilen en over stenen maakt de omgeving een verpletterende indruk op ons. De bergen worden steeds ruiger, hoger en grootser en we fietsen de eerste drie dagen naast een brede kolkende rivier die de landsgrens tussen Tadjikistan en Afghanistan markeert. Het voelt bizar en onwerkelijk om zo dicht langs Afghanistan te fietsen. We zien aan de overkant kleine dorpjes, mannen die op motoren rijden, vrouwen die de was doen in de rivier en we zwaaien naar kinderen die vanaf de overkant luidkeels 'Hallo' roepen.

Dat laatste is overigens een fenomeen dat zich ook in Tadjikistan over de hele route voordoet. Ik weet zeker dat al deze dorpelingen en kinderen al jarenlang meerdere fietsers per dag zien passeren, maar het lijkt alsof we de eerste touristen zijn die ze ooit hebben gezien. Kinderen rennen naar ons toe en roepen allemaal 'Hello Hello' How are you? Where you come from? en What is your name? Ze fietsen keihard mee op hun fietsjes, staan in groepjes op straat, met uitgestrekte armen klaar om een high-five te ontvangen. Wat wij allemaal heel braaf en enthousiast doen, zolang we tenminste niet helemaal buiten adem in een beklimming zitten. Het voelt in ieder geval allemaal heel welkom.

Dat blijkt echter niet voor iedereen te gelden, want langs de grens wemelt het van de militaire checkpoints en ook onze permits worden regelmatig gecontroleerd. Jonge militairen staan in diverse posten op de uitkijk, als ze al niet gewapend in patrouilles langs de weg lopen. We vragen ons af of er serieuze dreiging is vanuit Afghanistan en hoe de onderlinge verhoudingen zijn (of waren) tussen beide landen. Her en der zien we bruggen die beide oevers met elkaar verbinden, maar waarvan het onduidelijk is of die nu wel of niet open zijn voor verkeer. Voordat de Taliban de macht weer overnam was er, zo horen we, economisch en sociaal veel uitwisseling tussen beide landen. Bovendien halen de Taliban een groot deel van hun inkomsten uit drugshandel en de uitvoer hiervan. Meer dan 80 procent van alle opium en heroïne in de wereld is afkomstig uit Afghanistan. En daar wordt de nieuwe zijderoute ook voor een groot deel voor gebruikt. Wat zouden er allemaal in de vrachtwagens zitten die ons tegenmoet komen en waarvan er velen helemaal uit Beijing komen rijden?

De militairen nemen hun taak in ieder geval serieus, zo merken we wanneer we ons tentje (met toestemming van de restauranthouder aan de overkant) langs de rivier op hebben gezet. Drie jonge jongens in uniform een half uur later vertellen dat we hier weg moeten omdat het te gevaarlijk is. De Taliban kan op ons schieten vanaf de overkant. Wanneer we hun buurman (de restauranthouder) erbij roepen moet die daar vooral om lachen. En na één telefoontje met een hogergeplaatste is het geregeld; we mogen blijven staan.

Ondertussen wordt de fiets van Patrick flink op de proef gesteld. Het kratje is na één dag in tweeën gebarsten en wanneer we hem na twee dagen opnieuw tegen komen blijkt één van zijn pedalen te zijn afgebroken. Patrick blijkt echter niet het type dat zich snel uit het veld laat slaan, want met één pedaal is hij nog 58 kilometer doorgefietst en heeft hij uiteindelijk het dorp en het guesthouse weten te bereiken. Hoe het uiteindelijk met de plannen van Patrick is afgelopen weten we nog niet, maar we zijn benieuwd!

Uiteindelijk heeft iedereen onderweg zo zijn eigen problemen. Het slechte wegdek is fysiek en mentaal flink afzien. Ik word letterlijk misselijk van het voortdurende gestuiter, heb het gevoel dat mijn organen allemaal op een andere plek zijn beland en tussen mijn zitbotten en het zadel voelt het als een rauwe hamburger. Wanneer ik in de daaropvolgende dagen moeite krijg met plassen en dit bovendien nogal pijnlijk begint te worden wijt ik dat in eerste instantie aan de omstandigheden. Maar wanneer deze klachten van kwaad tot erger worden en er bovendien een paar keer bloed in mijn urine zit, weet ik zeker dat er meer aan de hand is.

Gelukkig zitten we op dat moment nog in Khorog, de hoofdstad van de Pamir. En dat is meteen ook de laatste plaats om nog een dokter of naar een apotheek te kunnen gaan. Zafora, de lieve vrouw van ons guesthouse, neemt na het horen van mijn klachten geen halve maatregelen. Ze pakt de telefoon, belt het ziekenhuis en twee uur later heb ik een afspraak bij de uroloog. Hier worden mijn nieren en urine onderzocht en om 16.00 uur 's middags  krijg ik de uitslag. Ik ben onder de indruk van de aanpak van dit ziekenhuis. Omgerekend moet ik voor dit alles €8,- contant afreken. Het geld komt terecht in het laadje van de balie bij de receptie. De uitslag geeft aan dat ik een urineweginfectie heb en ik moet aan de antibiotica. Naast dat ik dagelijks twee tot drie liter water moet drinken is het advies van de dokter om mij fysiek vooral niet te veel in te spannen. Tsja, dat laatste is nogal lastig uitvoerbaar. We zitten inmiddels ook midden in de bergen, ver van alles. Maar het belangrijkste vind ik eigenlijk dat ik me prima voel en graag wil fietsen.

Dit maakt echter wel dat we een andere keuze maken voor wat betreft onze route. We wilden langs de Wakhan Corridor gaan fietsen, maar dat is een langere route die uitsluitend uit gravel bestaat. Dat lijkt ons voor nu geen goed besluit,  dus wijken we uit naar de route over de M41, die wat korter is en voor het
grootste gedeelte is geasfalteerd. Wat overigens niet wegneemt dat we nog steeds om allerlei gaten heen moeten slalommen en sommige stukken helemaal niet geasfalteerd zijn. Maar het gladde wegdek voelt in ieder geval als een verademing.

En zo fietsen we dus inmiddels (eigenlijk tot onze eigen verbazing) al acht dagen over de Pamir Highway. In een werkelijk prachtige en spectaculaire omgeving. Het is geen makkelijke route en we zijn nog lang niet in Kirgizië, maar het is het allemaal ontzettend waard. De bergen en valleien waar we langs komen zijn adembenemend mooi en we zijn enorm onder de indruk hoe mensen hier leven. En we zijn bovenal dankbaar dat we in de mogelijkheid zijn om dit samen te kunnen doen en ervaren. Inmiddels zijn we naar een hoogte van 4300 meter geklommen, waar er helemaal niks en niemand meer is, geen bomen of beschutting en waar de temperaturen overdag nu rond de 15 graden zijn en 's nachts rond het vriespunt zitten. Meestal kamperen we ergens langs de weg, we filteren water uit een stroompje en koken eten uit onze meegebrachte voorraad. Maar het weer is goed, de wind zit mee, wij zijn nog heel en onze fietsen ook. En van de hoogte merken we alleen dat we bij kleine inspanningen snel naar adem lopen te happen. Dus dat dwingt ons om het rustig aan te doen.

Vandaag is het inmiddels 4 september en hebben we een pauze / herstel dagje in een guesthouse in Murgab (en ook even 4G bereik met onze Tadjikse simkaart) waar we ook weer vijf andere fietsers hebben ontmoet. Murgab is een dorp dat ooit een Russische Militaire nederzetting was en voor de helft bestaat uit zeecontainers. Het laat zich soms allemaal moeilijk omschrijven in wat voor een surrealistische omgeving we zitten, het is en voelt in ieder geval heel ver weg van ons eigen bestaan vandaan.

Morgen fietsen we weer verder en we hopen over een dag of vier á vijf de Ak-Baital pas op 4655 meter te kunnen bereiken, die mede de grensovergang vormt met Kirgizië. We zijn heel benieuwd (en vrezen het soms ook) wat ons nog allemaal te wachten staat en hoe het ons allemaal zal vergaan maar daarover volgende keer meer! 

Tot dan en Liefs, Roland en Suus